Διαχειρίσου το βάρος σου με αποτελεσματικότητα
Βρες τον Δείκτη Μάζας Σώματός σου και δες πού πρέπει να απευθυνθείς
ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ
Written by Dietitian - Nutritionist Λαμπρινού Χριστίνα-Πωλίνα on 05 June 2018
Reviewed by Ioanna Vlassi from our scientific team
Ιδανικό βάρος και παχυσαρκία
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει μεταβάλει σημαντικά τις διατροφικές μας συνήθειες. Οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας οδηγούν σε ανθυγιεινές διατροφικές επιλογές όπως επεξεργασμένα τρόφιμα και παράλειψη γευμάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη παχυσαρκίας, η οποία με τη σειρά της πυροδοτεί μεταβολικά νοσήματα ή άλλες σοβαρές παθήσεις.
Η παχυσαρκία επιφέρει επιπτώσεις στην υγεία ενός ατόμου, επηρεάζοντας την ικανότητα για εργασία, την κοινωνική ζωή, ακόμη και το ίδιο το προσδόκιμο ζωής. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το πρόβλημα της παχυσαρκίας αγγίζει 500 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ανησυχητική αύξηση της εμφάνισής της σε νεαρά άτομα.
Σε κάθε άτομο εφαρμόζεται διαφορετικό σύστημα αδυνατίσματος που μπορεί να συμπεριλαμβάνει τόσο διατροφικό πρόγραμμα όσο και εξατομικευμένη σωματική άσκηση3. Η απώλεια του σωματικού βάρους πρέπει να γίνεται σταδιακά, με αποφυγή των μεγάλων αυξομειώσεων βάρους. Για να είναι ασφαλές ένα διατροφικό πρόγραμμα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού σε θρεπτικές ουσίες, να προλαμβάνει την απώλεια πρωτεΐνης και να δίνει επαρκή ενέργεια στο σώμα. Σημαντική είναι και η ψυχολογική υποστήριξη, καθώς και η διατήρηση του αποτελέσματος μετά την ολοκλήρωση της δίαιτας.
Ένας εξειδικευμένος Ενδοκρινολόγος, Παθολόγος, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος ή Γενικός Χειρουργός μπορεί να βοηθήσει σημαντικά και ανάλογα με το κάθε περιστατικό στη ρύθμιση του σωματικού βάρους και συνεπώς στη μείωση των επιπτώσεων της παχυσαρκίας.
Παχυσαρκία και άλλες παθήσεις
Η παχυσαρκία μπορεί να ευθύνεται για παθήσεις όπως4:
- Υπέρταση
- Αναπνευστικά προβλήματα
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ
- Ορμονικές διαταραχές
- Υπογονιμότητα
- Ακράτεια ούρων
- Πέτρες στη χολή
- Προβλήματα στις αρθρώσεις
- Κατάθλιψη
- Πολυκυστικές ωοθήκες
- Υπνική άπνοια
Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου Έρευνας για τον Καρκίνο (WCRF), η παχυσαρκία συνδέεται και με την εμφάνιση 12 τύπων καρκίνου (στο συκώτι, στα νεφρά, στις ωοθήκες, στον προστάτη, στο στομάχι, στην ουροδόχο κύστη, στο πάγκρεας, στον οισοφάγο, στο μαστό, στο έντερο, στο στόμα-λαιμό, στη μήτρα).
Παχυσαρκία και υπογονιμότητα
Το πρόβλημα της παχυσαρκίας φαίνεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη γονιμότητα ενός ανθρώπου. Είναι ενδεικτικό μάλιστα ότι όσο αυξάνει ο ΔΜΣ τόσο μειώνονται οι πιθανότητες εγκυμοσύνης. Σε πολύ σοβαρά περιστατικά παχυσαρκίας οι πιθανότητες είναι μηδενικές.
Το πρόβλημα υπογονιμότητας για τις γυναίκες δείχνει να είναι ακόμη μεγαλύτερο, αφού ακόμη και αν επιτευχθεί σύλληψη έχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής ή προβλημάτων υγείας και επιπλοκών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού5.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η παχυσαρκία πριν την προσπάθεια επίτευξης εγκυμοσύνης. Οι επιλογές αντιμετώπισης της παχυσαρκίας είναι πολλές. Υπάρχει η δυνατότητας της δίαιτας από ειδικό διαιτολόγο, η ταυτόχρονη χρήση εξειδικευμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων που επιταχύνουν το αποτέλεσμα και μειώνουν την πιθανότητα να ξαναπάρεις άμεσα το βάρος, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να προτείνει και τη χειρουργική επέμβαση. Τα φάρμακα πρέπει να χορηγούνται μόνο από εξειδικευμένο γιατρό που είναι ο ενδοκρινολόγος, ο παθολόγος και ο γενικός γιατρός. Στόχος των φαρμάκων που χορηγούνται συνδυαστικά με διατροφή και άσκηση είναι να επέμβουν στην όρεξη ενός ατόμου και στο πότε μπορεί να νιώσει κορεσμό ή ακόμα και στον τρόπο που γίνεται η απορρόφηση του λίπους.
Ένας ειδικός ενδοκρινολόγος μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τον κατάλληλο τρόπο με τον οποίο θα επιτύχεις τους στόχους για αδυνάτισμα που επιθυμείς.
Παχυσαρκία και σακχαρώδης διαβήτης ΙΙ
Μια από τις βασικότερες αιτίες πρόκλησης διαβήτη τύπου ΙΙ είναι η παχυσαρκία6. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας περίπου το 90% των διαβητικών τύπου ΙΙ είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Όσο αυξάνει ο ΔΜΣ τόσο αυξάνει και ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ. Ο τρόπος με τον οποίο η παχυσαρκία σχετίζεται με τον διαβήτη φαίνεται να είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη.
Ο τρόπος αντιμετώπισης έγκειται στην απώλεια σωματικού βάρους με εξατομικευμένο διατροφικό πρόγραμμα, με συστηματικό πρόγραμμα άσκησης, αλλά και με φαρμακευτική αγωγή συμπληρωματικά. Δεδομένου ότι η παχυσαρκία είναι το υποκείμενο αίτιο, στόχος της αντιμετώπισης είναι η θεραπεία της παχυσαρκίας. Η ειδική διατροφή θα βοηθήσει στον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα, ενώ όπου είναι απαραίτητο ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει και φαρμακευτική αγωγή. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να στοχεύσει στον έλεγχο του διαβήτη αλλά και στην απώλεια σωματικού βάρους, ρυθμίζοντας την όρεξη που νιώθει κάποιος ή τον τρόπο απορρόφησης του λίπους από τον οργανισμό.
Ο ενδοκρινολόγος, ο διαβητολόγος, o παθολόγος και ο γενικός ιατρός είναι εξειδικευμένοι γιατροί που μπορούν να σε βοηθήσουν να χάσεις το περιττό βάρος σωστά και υγιεινά, χωρίς να επιβαρύνεις την υγεία σου.
Παχυσαρκία και καρδιαγγειακά νοσήματα
Η παχυσαρκία αποτελεί σοβαρή απειλή για την υγεία της καρδιάς. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες και αυτό οφείλεται εν μέρει και στην παχυσαρκία, μια νοσογόνο κατάσταση που μπορεί να μειώσει σημαντικά το προσδόκιμο ζωής ενός ασθενή.
Επιστημονικά η παχυσαρκία συνδέεται με την αρτηριακή υπέρταση, την κολπική μαρμαρυγή, την καρδιακή ανεπάρκεια, τον σακχαρώδη διαβήτη και τη στεφανιαία νόσο7. Η πιο συχνή βλάβη στην καρδιά είναι η αρτηριοσκλήρυνση, η οποία προκαλείται όταν λίπος και χοληστερίνη εναποτίθενται στο εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών. Η πάθηση αυτή εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου προκαλώντας ένα φράξιμο στις αρτηρίες και εμποδίζοντας έτσι, τη φυσιολογική ροή του αίματος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες θρομβώσεις. Η αρτηριοσκλήρυνση εκδηλώνεται με στηθάγχη, έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια ή ακόμη και ξαφνικό θάνατο.
Για να προληφθούν οι επιπλοκές ο ασθενής θα πρέπει να υιοθετήσει ορισμένες αλλαγές στην καθημερινή του ζωή και στις συνήθειές του, όπως η αύξηση της σωματικής άσκησης, η απώλεια του περιττού βάρους με σκοπό και τη μείωση της LDL με παράλληλη αύξηση της HDL, η διακοπή του καπνίσματος και της κατάχρησης αλκοόλ, η αποφυγή του έντονου στρες. Για να επιτευχθεί η υγεία της καρδιάς χρειάζεται κόπος και χρόνος και σίγουρα αρκετές θυσίες.
Πολύ σημαντική και ίσως η πρώτη κίνηση που πρέπει να κάνει ένας ασθενής όταν διαγνωστεί με καρδιαγγειακή νόσο είναι να χάσει το περιττό βάρος και να μάθει να τρέφεται σωστά και υγιεινά για να θωρακίσει το αμυντικό του σύστημα και την υγεία της καρδιάς του. Οι ειδικοί μπορούν να σε βοηθήσουν. Η δίαιτα πρέπει να δοθεί από εξειδικευμένο διαιτολόγο, ενώ σημαντική είναι και η συμβολή ενός ενδοκρινολόγου, παθολόγου ή γενικού ιατρού ώστε να αντιμετωπιστεί παράλληλα και τυχόν άλλη συνοδός πάθηση.
Αντιμετώπιση παχυσαρκίας
Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μπορούν να εφαρμοστούν κατά περίπτωση είτε εξατομικευμένα προγράμματα διατροφής είτε εξειδικευμένες χειρουργικές επεμβάσεις.
Οι επεμβάσεις που εφαρμόζονται πλέον γίνονται λαπαροσκοπικά με γενική αναισθησία και η νοσηλεία δεν ξεπερνά τις 5 μέρες. Οι μέθοδοι θεραπείας που επιλέγονται συνήθως είναι: ο γαστρικός δακτύλιος, το γαστρικό μανίκι, το γαστρικό bypass.
Η χειρουργική επέμβαση εφαρμόζεται μόνο όταν είναι ασφαλής επιλογή για τον ασθενή, δηλαδή σε περιστατικά που ενδείκνυνται. Σε κάθε περίπτωση αρμόδιο να υποδείξει τα άτομα αυτά είναι μόνο ο θεράπων ιατρός.
Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει μόνο μία στρατηγική επίτευξης του επιθυμητού αποτελέσματος. Κάθε φορά πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασθενούς και η συνολική υγεία του. Γι’ αυτό μπορεί να υπάρχουν και άλλες μέθοδοι θεραπείας που να στοχεύουν στην απώλεια βάρους και να έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Αρκεί οι μέθοδοι να υποδεικνύονται από εξειδικευμένους γιατρούς και να είναι εξατομικευμένες.
Συχνά, λοιπόν, εφαρμόζονται και ειδικές φαρμακευτικές αγωγές στη μάχη για την απώλεια βάρους. Ο στόχος των φαρμάκων είναι να επέμβουν στις βιολογικές διεργασίες που επηρεάζουν και τελικά καθορίζουν την όρεξη ενός ατόμου για φαγητό. Κάθε φαρμακευτική αγωγή μπορεί να στοχεύσει σε αυτή τη διεργασία με διαφορετικό τρόπο.
Δηλαδή άλλο φάρμακο μπορεί να επεμβαίνει στην όρεξη και να τη μειώνει με αποτέλεσμα ο ασθενής από μόνος του να νιώθει ευκολότερα κορεσμό και να σταματά να τρώει, ενώ άλλο φάρμακο μπορεί να επεμβαίνει στον τρόπο που το σώμα απορροφά την τροφή, μειώνοντας για παράδειγμα την απορρόφηση του λίπους από τον οργανισμό. Με τη σωστή φαρμακευτική αγωγή μπορεί ένας ασθενής να επιτύχει αυτό που θέλει.
Σημαντικό είναι να απευθυνθεί σε γιατρό για να του χορηγήσει το σωστό για τον δικό του οργανισμό φάρμακο.
Παιδική Παχυσαρκία
Η παιδική παχυσαρκία είναι δυστυχώς ένα πρόβλημα που τείνει να εξελιχθεί σε επιδημία παγκοσμίως. Στη χώρα μας, μάλιστα, υπολογίζεται ότι 1 στα 5 παιδιά είναι παχύσαρκα.
Ένα παιδί θεωρείται ότι έχει πρόβλημα παχυσαρκίας όταν ο ΔΜΣ, δηλαδή το βάρος του προς το ύψος του στο τετράγωνο, είναι πάνω από το όριο, το οποίο εξαρτάται από την ηλικία του και το φύλο του (από 2 ετών έως 18 ετών- ξεκινά από 20 στα αγόρια στα 2 έτη και φτάνει στα 30 στα 18 έτη, ενώ για τα κορίτσια ξεκινά από 19,8 στα 2 έτη και στα 18 είναι 30).
“Για μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε μια ομάδα ειδικών που θα περιλαμβάνει παιδοενδοκρινολόγο, διαιτολόγο και ψυχολόγο.”
Αίτια παιδικής παχυσαρκίας
- Υπερβολικές ποσότητες φαγητού (υπερσιτισμός)
- Ανθυγιεινές διατροφικές επιλογές
- Έλλειψη σωματικής άσκησης
- Ανθυγιεινή διατροφή οικογένειας
- Ελλιπής ύπνος
- Παράλειψη πρωινού γεύματος
- Άγχος και στρες
- Ορμονικοί παράγοντες
- Γενετική προδιάθεση
Η παιδική παχυσαρκία μπορεί να οδηγήσει σε εξίσου επικίνδυνες παθήσεις με αυτήν στους ενήλικες. Επιπλέον, πολύ σημαντική είναι και η ψυχολογική διάσταση της νόσου, αφού μπορεί να επηρεάσει πολύ την κοινωνική ζωή ενός παιδιού και την ψυχολογία του.
Πρόληψη και αντιμετώπιση παιδικής παχυσαρκίας
Η πρόληψη και η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας έχουν τους ίδιους στόχους και επιτυγχάνονται με τα ίδια μέσα. Αυτό που θα πρέπει να κάνει ένα παιδί είναι:
- Να τρώει υγιεινές τροφές (λαχανικά, φρούτα, ψάρι, δημητριακά)
- Να μην παραλείπει ποτέ το πρωινό
- Να γυμνάζεται συστηματικά
- Να αποφεύγει το γρήγορο φαγητό και τα αναψυκτικά
- Να προτιμά υγιεινό κολατσιό στο σχολείο
- Να περιορίσει τα γλυκά και τα παγωτά
Οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση και την διατροφική εκπαίδευση των παιδιών τους, καθώς οι ίδιοι αποτελούν το καλό (ή κακό) παράδειγμα προς μίμηση για εκείνα. Δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε από ένα παιδί να τρώει υγιεινά όταν στο σπίτι υπάρχουν παντού ανθυγιεινές τροφές, ακόμη κι αν δεν προορίζονται για εκείνα. Γι’ αυτό, θα πρέπει οι γονείς να αποκτήσουν τις ίδιες συνήθειες με αυτές που θέλουν να έχουν και τα παιδιά τους, ώστε να διατηρήσουν ένα υγιές σωματικό βάρος και ευεξία.