Depression
Βγες από το αδιέξοδο!
Written by Psychiatrist Μητρόπουλο Γεώργιο, Psychiatrist Κατσίκα Εμμανουήλ and Psychologist - Mental Health Counselor Μάκρα Σεβαστή on 26 September 2018
Reviewed by Ioanna Vlassi from our scientific team
Τι είναι και πώς αναγνωρίζεται η κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια που επηρεάζει περισσότερο από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα, 350 εκατομμύρια άτομα έρχονται αντιμέτωπα με κάποια μορφή της.
Είναι η πιο σημαντική αιτία αναπηρίας στον κόσμο και μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας και φύλου. Από κατάθλιψη μπορεί να υποφέρουν παιδιά, έφηβοι, ενήλικες και ηλικιωμένοι, άνδρες και γυναίκες.
Η κατάθλιψη είναι πολύ πιο περίπλοκη σε σχέση με μια απλή συναισθηματική πτώση ή με εναλλαγές της διάθεσης. Θεωρείται μια σοβαρή ασθένεια και σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αυτοκτονία. Αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου των νέων μετά τα τροχαία ατυχήματα.
Η κατάθλιψη συχνά ξεκινά με την απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης. Το άτομο μπορεί να βιώνει έντονη και ανεξήγητη κούραση και αισθήματα αναξιότητας και ενοχής. Η θλίψη και η μελαγχολία αρχίζουν να επικρατούν καθημερινά και υπάρχει απόσυρση από τις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις. Το άτομο νιώθει αβοήθητο, η αίσθηση ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο εντείνεται και βιώνει απελπισία.
Ακου το podcast
Μορφές κατάθλιψης
- Μείζων καταθλιπτική διαταραχή: έντονα συμπτώματα που υπάρχουν καθημερινά για διάστημα τουλάχιστον δυο εβδομάδων και συνοδεύονται από αλλαγή στην προηγουμένη λειτουργικότητα του ατόμου.
- Άτυπη Κατάθλιψη: υπάρχει συναισθηματική αντίδραση σε ένα θετικό συμβάν, ωστόσο, χαρακτηρίζεται κυρίως από υπερευαισθησία στην κοινωνική κριτική και την απόρριψη, αύξηση του βάρους, υπερύπνια και βαριά άκρα.
- Δυσθυμία (επίμονη καταθλιπτική διαταραχή): καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια.
- Περιγεννητική (επιλόχεια) καταθλιπτική διαταραχή: καταθλιπτική διαταραχή με έναρξη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό.
- Ψυχωσική κατάθλιψη: βαριά καταθλιπτική διαταραχή που συνοδεύεται από κάποια μορφή ψυχωσικών συμπτωμάτων.
- Εποχιακή κατάθλιψη: ξεκινά τους χειμερινούς μήνες επηρεάζει περίπου το 2% του πληθυσμού και οφείλεται στην αλλαγή της θερμοκρασίας και τη μειωμένη ηλιοφάνεια.
Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης;
Τα συμπτώματα και οι ενδείξεις της κατάθλιψης μπορεί να είναι είτε σωματικά είτε στη διάθεση και συνήθως διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Η κατάθλιψη δεν βιώνεται με τον ίδιο τρόπο από όλους. Συγκεκριμένα, τα συμπτώματα αποτελούν μέρος της καθημερινής ζωής και γίνονται αφόρητα όταν επαναλαμβάνονται συχνά. Μάλιστα, όσο περνάει ο καιρός τα συμπτώματα αυτά γίνονται ολοένα και εντονότερα. Μπορεί να προέρχονται είτε από την επαγγελματική είτε από την προσωπική ζωή σου. Συνοψίζονται ως εξής:
- Συνεχώς κακή διάθεση
- Απώλεια ενδιαφερόντων
- Απώλεια ευχαρίστησης
- Το άτομο αισθάνεται αβοήθητο
- Το άτομο αισθάνεται άχρηστο
- Ενοχές
- Αρνητική στάση απέναντι στον εαυτό του
- Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης
- Κακή μνήμη
- Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας
- Επιβράδυνση
- Κούραση/ έλλειψη ενεργητικότητας
- Προβλήματα ύπνου
- Διαταραγμένη όρεξη (Απώλεια/αύξηση βάρους)
Τα παραπάνω είναι μερικά από τα πιο συνήθη συμπτώματα, τα οποία συνήθως εμφανίζονται σωρευτικά και είναι επαναλαμβανόμενα. Αν νιώθεις κάτι από αυτά, μην κάνεις αυτοδιάγνωση. Απευθύνσου σε έναν ειδικό και μην βγάζεις βιαστικά και αυθαίρετα συμπεράσματα.
Συμβουλέψου έναν ειδικό για την κατάθλιψη
Μερικοί άνθρωποι που υποφέρουν από τα συμπτώματα της κατάθλιψης διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια λόγω του φόβου ύπαρξης της ασθένειας. Άλλοι ανησυχούν για το τι θα πουν η οικογένεια και οι φίλοι τους και φοβούνται ότι θα εκλάβουν την κατάθλιψη ως αδυναμία.
Η θεραπεία θα σε βοηθήσει να καταλάβεις τι σε προβληματίζει και πώς μπορείς να παρακινήσεις τον εαυτό σου να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να αισθανθείς καλύτερα και να μην ξανακυλήσεις.
Η φαρμακευτική αγωγή είναι ζωτικής σημασίας εάν υπάρχει βίαιη και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Θα πρέπει να δίνεται πάντα και μόνο υπό την επίβλεψη ειδικού.
Διάγνωση της κατάθλιψης
Η διάγνωση της κατάθλιψης δεν είναι πάντοτε εύκολη υπόθεση. Και αυτό, γιατί πολλές φορές μπορεί να την μπερδέψουμε με το άγχος, τη θλίψη, το φυσιολογικό πένθος ή με άλλες παθήσεις, τα συμπτώματα των οποίων μοιάζουν. Αν διαπιστώσεις ότι σε ταλαιπωρούν πολλά από τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω, τότε ίσως θα πρέπει να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό.
Αίτια της κατάθλιψης
Οι περισσότερες ασθένειες προκύπτουν από μία συγκεκριμένη κλινική αιτία, γεγονός που καθιστά τη θεραπεία τους πιο εύκολη. Η περίπτωση της κατάθλιψης είναι πολύ πιο περίπλοκη, καθώς η αιτία μπορεί να εντοπιστεί είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό με άλλες αιτίες.
Βιοχημικά αίτια: η κατάθλιψη εμφανίζεται όταν οι νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου είναι εκτός ισορροπίας. Οι νευροδιαβιβαστές βοηθούν τα διάφορα μέρη του εγκεφάλου να επικοινωνούν μεταξύ τους και σχετίζονται με το άγχος και την διάθεση.
Γενετικά αίτια: ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης αυξάνεται αν κοντινά μέλη της οικογένειάς σου πάσχουν από εναλλαγές διάθεσης ή από κατάθλιψη.
Διαταραχές ύπνου: μερικές φορές η έλλειψη ύπνου σε συνδυασμό με άλλα ψυχολογικά αίτια μπορεί να προδιαθέσει σε κατάθλιψη.
Σοβαρή σωματική ασθένεια: ορισμένες παθήσεις συνοδεύονται από πολύ πόνο και άγχος και έχουν αρνητικές συνέπειες στην ψυχική κατάσταση ενός ατόμου. Πρόσφατα, έχει αρχίσει να μελετάται ο ρόλος της φλεγμονής στην κατάθλιψη.
Κοινωνικά αίτια
Κακοποίηση: άνθρωποι που έχουν παραμεληθεί ή κακοποιηθεί ή έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία στο παρελθόν εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο μείζονος κατάθλιψης.
Φύλο: μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους από ότι ένας άνδρας και ότι χρειάζονται θεραπεία συχνότερα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό, οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην κατάθλιψη.
Έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης: οι πιο κοινές αιτίες της κατάθλιψης είναι η κοινωνική απομόνωση, η έλλειψη φίλων ή οι υποστηρικτικές σχέσεις. Η αίσθηση της μοναξιάς ή του αποκλεισμού ενδέχεται να προκαλέσει ένα επεισόδιο κατάθλιψης σε ανθρώπους που είναι επιρρεπείς σε εναλλαγές της διάθεσης.
Σημαντικά γεγονότα στη ζωή: πολλά πράγματα στη ζωή, είτε δυσάρεστα είτε ευχάριστα, μπορεί να συνδέονται με στρες και να αυξήσουν τον κίνδυνο κατάθλιψης. Για παράδειγμα, η αγορά ενός σπιτιού, η αναμονή ενός μωρού, ένα διαζύγιο, μια νέα δουλειά κ.ά.
Αιτίες κατάθλιψης που σχετίζονται με ουσίες
Κατάχρηση ουσιών: τα ναρκωτικά και το αλκοόλ αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης, καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο.
Φάρμακα: ορισμένα φάρμακα έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση κατάθλιψης (ηρεμιστικά, υπνωτικά, στεροειδή, παυσίπονα, κτλ). Μίλα στο επιστήμονα ψυχικής υγείας σου για οποιαδήποτε ανησυχία μπορεί να έχεις σχετικά με αυτά. Σε κάθε περίπτωση, μην σταματήσεις την αγωγή σου χωρίς τη συγκατάθεσή του.
Κόστος αντιμετώπισης κατάθλιψης
Το κόστος εξαρτάται από τον αριθμό των συνδεριών που απαιτούνται μέχρι να ολοκληρωθεί ο κύκλος της θεραπείας.
Average cost and price range
Average service cost
Doctor.from
doctors
Price range for all areas
Διάρκεια θεραπείας κατάθλιψης
Ο κύκλος των θεραπειών θα εξαρτηθεί από το στάδιο και τις εκάστοτε ανάγκες. Για να ξεπεράσει κάποιος την κατάθλιψη θα χρειαστεί προσπάθεια και από τον ίδιο και από τον ειδικό που θα αναλάβει να βοηθήσει. Ο χρόνος που θα διαρκέσει αυτή η προσπάθεια δεν είναι συγκεκριμένος για όλους. Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται το χρόνο του για να ανακαλύψει τον εαυτό του και τις δυνατότητές του και να αντιμετωπίσει μια συναισθηματική διαταραχή.
Τι να κάνεις για να νιώσεις καλύτερα
Ξεκίνα με το να θέτεις πιο ρεαλιστικούς στόχους. Μην έχεις πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό σου. Σίγουρα χρειάζεται χρόνος για να νιώσεις καλύτερα, αλλά θα πρέπει να κάνεις κι εσύ θετικές επιλογές.
Προσπάθησε να επικοινωνήσεις με άλλους ανθρώπους
Θα σε βοηθήσει πολύ να μιλήσεις με κάποιον για το πώς νιώθεις και τι θέλεις. Η επικοινωνία σου δίνει τη δυνατότητα να μοιραστείς τα άγχη σου και να λάβεις συμβουλές για το πώς θα τα αντιμετωπίσεις. Πολύ συχνά μάλιστα νιώθεις ανακούφιση μιλώντας με κάποιον που εμπιστεύεσαι για τις ανησυχίες σου.
Κινήσου
Αν ασκείσαι τακτικά, το συναίσθημα που δημιουργείται είναι τόσο αποτελεσματικό όσο και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Ξεκίνα κάνοντας ήπιες δραστηριότητες όπως για παράδειγμα το περπάτημα ή μια βόλτα στο πάρκο ή στην παραλία.
Φάε σωστά για να νιώσεις καλύτερα
Σταμάτα να τρως τροφές που μπορεί να επηρεάσουν τη διάθεσή σου αρνητικά, όπως η ζάχαρη, το αλκοόλ, οι υδατάνθρακες και η καφεΐνη. Αύξησε τα θρεπτικά συστατικά που ενισχύουν τη διάθεσή σου, όπως τα ωμέγα-3 λιπαρά που θα βρεις στους ξηρούς καρπούς, τα ψάρια και το ελαιόλαδο.
Συνδέσου με τον κόσμο και πάλι
Υιοθέτησε ένα κατοικίδιο και φρόντισέ το, απόλαυσε την ομορφιά της φύσης, επίλεξε ένα χόμπι ή ασχολήσου με τον εθελοντισμό. Η επικοινωνία σου με τον κόσμο και το αίσθημα ότι προσφέρεις στην κοινωνία, θα σε κάνει να αισθανθείς πολύ καλύτερα.
Κάνε μια φορά το χρόνο γενικό check up
Αν μέσα στα συμπτώματα που έχεις είναι και ο φόβος για τις ασθένειες, μπορείς να κάνεις τακτικό ιατρικό έλεγχο, ώστε να αποκλείσεις το ενδεχόμενο να έχεις κάτι που δεν γνωρίζεις. Έτσι, κάθε φορά που θα σε αγχώνει κάποιο σύμπτωμα που εμφανίζεις, θα ξέρεις ότι πρόκειται για κάτι ψυχολογικό και θα του δίνεις την ανάλογη βαρύτητα.
Bonus συμβουλή από το doctoranytime: Οι ταμπέλες και η άγνοια γύρω από το θέμα της κατάθλιψης το μόνο που μπορούν να σου προκαλέσουν είναι φόβο και αβεβαιότητα. Ό,τι κι να είναι αυτό που περνάς θα πρέπει να νιώσεις ότι έχεις τη δύναμη να το αλλάξεις, και φυσικά, να μπεις στη διαδικασία να το κάνεις. Αν νιώθεις αδύναμος μπροστά σε αυτό που έχεις να αντιμετωπίσεις, απλώς ζήτα τη βοήθεια ενός ειδικού και διάβασε τις εμπειρίες άλλων ανθρώπων που πέρασαν από το στάδιο που βρίσκεσαι εσύ τώρα πριν από εσένα.
Μύθοι και αλήθειες για την κατάθλιψη
Τα αντικαταθλιπτικά προκαλούν εθισμό.
Τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν εθισμό, ωστόσο πρέπει να τα λαμβάνεις μόνο με τη συνταγή κάποιου επιστήμονα ψυχικής υγείας και όχι από μόνος σου. Εκείνος γνωρίζει ποιο ακριβώς φάρμακο χρειάζεσαι και για πόσο διάστημα. Δεν πρέπει να σταματήσεις απότομα να λαμβάνεις τα αντικαταθλιπτικά, αν νιώσεις καλύτερα. Συζήτησέ το μαζί του και θα σου πει εκείνος με ποιο τρόπο και πότε πρέπει να τα διακόψεις.
Δεν υπάρχει θεραπεία για την κατάθλιψη.
Φυσικά και υπάρχει θεραπεία για την κατάθλιψη. Απλώς είναι διαφορετική η προσέγγιση για κάθε ασθενή. Δηλαδή, δεν υπάρχει ένα μυστικό για να απαλλαγεί κανείς από τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Για να αντιμετωπιστεί θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν συνολικά το ιστορικό σου, να βρεθεί η βαθύτερη αιτία. Η θεραπεία της κατάθλιψης επιτυγχάνεται με αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή με ψυχοθεραπεία ή με συνδυασμό των δύο. Η κατάθλιψη δεν είναι τρόπος ζωής. Είναι 100% ιάσιμη.
Όταν νιώσω καλύτερα μπορώ να σταματήσω τα αντικαταθλιπτικά.
Όχι, χωρίς τη γνώμη του ειδικού. Τα αντικαταθλιπτικά πρέπει να λαμβάνονται για όσο διάστημα ορίσει ο ειδικός. Δεν πρέπει να τα σταματήσεις απότομα, καθώς είναι πιθανό τα συμπτώματα να υποτροπιάσουν. Συμβουλέψου τον και αποφασίστε μαζί πότε ολοκληρώνεται η θεραπεία και μπορείς να μειώσεις τη λήψη των αντικαταθλιπτικών.
Αν κάποιος από τους γονείς μου έχει κατάθλιψη θα πάθω και εγώ.
Δεν έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα. Το γεγονός ότι ένας άνθρωπος έχει κάποια συναισθηματική διαταραχή όπως η κατάθλιψη δε σημαίνει ότι θα την κληροδοτήσει και στα παιδιά του, καθώς δεν είναι γονιδιακή νόσος. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί ίσως να κληροδοτηθεί η ευπάθεια, όχι όμως η νόσος. Κάθε άτομο είναι μοναδικό και έχει διαφορετικό ιστορικό και διαφορετικά βιώματα. Συνεπώς, δεν πρέπει να εξάγονται βιαστικά συμπεράσματα για την προέλευση μιας συναισθηματικής διαταραχής. Ένα επιβαρυντικό περιβάλλον μπορεί να προδιαθέσει εξίσου ή και περισσότερο από τα γονίδια σε καταθλιπτικές εκδηλώσεις.
Τα αντικαταθλιπτικά μειώνουν την ερωτική επιθυμία.
Αυτό δεν ισχύει. Τα αντικαταθλιπτικά δε μπορούν να επηρεάσουν την ερωτική διάθεση. Συνήθως είναι η ίδια η νόσος που μπορεί να μειώσει την ερωτική επιθυμία και όχι το φάρμακο. Ωστόσο, μερικές φορές η λήψη κάποιων φαρμάκων μπορεί να επηρεάσει την στύση ή την εκσπερμάτωση.
Συχνές ερωτήσεις σε γιατρούς για την κατάθλιψη
Ναι, η κατάθλιψη είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που οδηγούν στην αυτοκτονία. Όταν κλιμακώνεται, ο ασθενής τείνει να νιώθει ότι η μόνη διέξοδος είναι η αυτοκτονία. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να τον ακούς. Τα ανησυχητικά σημάδια είναι πολυάριθμα και πρέπει να εξετάζονται με προσοχή. Το άτομο αποκτά εμμονή με τον θάνατο, εκφράζει το συναίσθημα ότι νιώθει ανεπιθύμητος, θέλει να δει τους συγγενείς του για να τους αποχαιρετίσει και τότε, αλλάζει ξαφνικά συμπεριφορά και γίνεται ήρεμος και χαρούμενος. Τα γεγονότα αυτά επιβεβαιώνουν την επιθυμία του να δώσει τέλος στη ζωή του.
Ο ρόλος του γονέα στην αντιμετώπιση της εφηβικής κατάθλιψης είναι πολύ σημαντικός. Η καλή επικοινωνία ανάμεσα στο παιδί και το γονιό είναι το μυστικό για να γίνει το πρώτο θετικό βήμα προς την αντιμετώπιση και τελικά, την απαλλαγή από τα συμπτώματα. Ως γονιός πρέπει να δώσεις στο παιδί σου να καταλάβει ότι δεν είναι μόνο του σε αυτό που περνάει, αλλά έχει εσένα δίπλα του. Η καλή επικοινωνία βασίζεται στο χτίσιμο των καλών σχέσεων που έχει προκύψει μέσα στα χρόνια. Είναι σημαντικό να είσαι δίπλα στο παιδί σου και να νιώθει ότι μπορεί να σε εμπιστευθεί και ότι δεν θα το κρίνεις αρνητικά.
Το επόμενο βήμα είναι η αναζήτηση βοήθειας από κάποιον ειδικό. Σίγουρα η αγάπη και η εμπιστοσύνη είναι βασικά στοιχεία για να νιώσει ασφάλεια ένα παιδί με κατάθλιψη, ωστόσο η συμβολή του ειδικού θα οδηγήσει σε καλύτερα και πιο μόνιμα αποτελέσματα.
Πολύ συχνά μια γυναίκα στην περίοδο της λοχείας μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης, τα οποία είναι γνωστά ως επιλόχειος κατάθλιψη. Αν έχεις κάποια συγγενή ή φίλη που υποφέρει από επιλόχειο κατάθλιψη καλό θα ήταν να τη βοηθήσεις να απενοχοποιηθεί. Μια νέα μαμά μπορεί να νιώσει ότι δεν είναι αρκετή για το μωρό της, ότι δεν το αγαπά όσο θα έπρεπε ή ότι κουράζεται, επειδή δεν είναι άξια μητέρα.
Αυτή η σκέψη είναι λάθος και θα πρέπει να το καταλάβει. Πολλές νέες μαμάδες μπορεί στην αρχή να νιώθουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο ρόλο τους και να απογοητεύονται ή να θλίβονται. Εσύ ως φίλος/η θα πρέπει να την καταλάβεις και να της παράσχεις το υποστηρικτικό πλαίσιο που χρειάζεται, να μην την ενοχοποιείς παραπάνω. Εξήγησέ της ότι είναι φυσιολογικό να νιώθει έτσι, και ότι αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι καλή μαμά. Μπορείς να την παραπέμψεις για βοήθεια σε κάποιον ειδικό, ώστε να μπορέσει να ενταχθεί ομαλά στο νέο της ρόλο.